Uluslararası Hukukta Kamulaştırma

Kamulaştırma, bir devletin, kamu yararı gerekçesiyle özel mülkiyeti kamusal amaçla
devralma işlemidir. Uluslararası hukuk, bu işlemlere ilişkin belirli prensipler ortaya koyarak,
hem devletlerin egemenlik haklarını korur hem de yabancı yatırımcıların haklarını güvence
altına almayı amaçlar.
Uluslararası Hukukta Kamulaştırmanın Temel İlkeleri
 Kamu Yararı: Kamulaştırma işleminin kamu yararı taşıması gerekmektedir. Bu,
ulusal güvenlik, halk sağlığı, ekonomik kalkınma gibi kamu yararlarına hizmet eden
bir amaç olmalıdır.
 Ayrımcılık Yasağı: Kamulaştırma işlemi, yabancı yatırımcılar aleyhine ayrımcı bir
şekilde uygulanamaz. Yerli ve yabancı yatırımcılar eşit muamele görmelidir.
 Kanuna Uygunluk: Kamulaştırma işlemi, ülkenin iç hukukuna ve uluslararası hukuk
normlarına uygun olarak gerçekleştirilmelidir.
 Adil ve Hızlı Tazminat: Kamulaştırılan mülkiyetin piyasa değerine uygun, hızlı ve
etkili bir şekilde tazminat ödenmesi gerekmektedir. Tazminat, kamulaştırma kararının
alındığı tarihteki değere göre hesaplanmalıdır.
 Şeffaflık: Kamulaştırma süreci şeffaf olmalı ve yatırımcıya savunma hakkı
tanınmalıdır.
Dolaylı Kamulaştırma
Dolaylı kamulaştırma, mülkiyetin fiziksel olarak elinden alınmaması halinde, devletçe alınan
bir karar veya uygulanan bir politika sonucu, yatırımcının mülkiyetinden doğan ekonomik
faydaların önemli ölçüde azalması veya ortadan kalkması durumudur. Uluslararası hukuk,
dolaylı kamulaştırmayı da kamulaştırma olarak değerlendirir ve adil tazminat ödenmesini
gerektirir.
Uluslararası Yatırım Anlaşmaları ve Kamulaştırma
Çoğu ülke, yabancı yatırımları teşvik etmek amacıyla ikili yatırım anlaşmaları (BİA)
imzalamaktadır. Bu anlaşmalarda, kamulaştırma konusunda daha detaylı hükümler yer alır ve
yabancı yatırımcılara ek güvenceler sağlanır.
Kamulaştırmanın Hukuki Sonuçları
 Tazminat Hakkı: Kamulaştırma durumunda, yatırımcıya adil ve tam tazminat
ödenmesi gerekir.
 Tahkim Hakkı: Yatırımcı, tazminat miktarı veya kamulaştırmanın hukuka uygunluğu
konusunda uluslararası tahkim mahkemelerine başvurabilir.
 Devletin Sorumluluğu: Devlet, kamulaştırma sonucu ortaya çıkan zararlardan
sorumlu tutulabilir.
Türkiye'de Kamulaştırma

Türkiye'de kamulaştırma işlemleri, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde
düzenlenir. Bu kanun, kamulaştırmanın kamu yararı için yapılması gerektiğini, maliklere adil
tazminat ödenmesi gerektiğini ve kamulaştırma sürecinin şeffaf olması gerektiğini öngörür.
Sonuç olarak, kamulaştırma, uluslararası hukukun önemli bir konusu olup, devletlerin
egemenlik hakları ile özel mülkiyet hakkı arasındaki dengeyi kurmayı amaçlar. Uluslararası
hukuk, kamulaştırma işlemlerinin belirli ilkeler çerçevesinde gerçekleştirilmesini sağlayarak,
yabancı yatırımcıların haklarını korur.