Kamulaştırmanın Özellikleri

1. Özel mülkiyete yapılan bir müdahale olan kamulaştırma işlemi ancak kamu yararı gerekli olan
hallerde yapılabilir. Yani başka bir ifadeyle kamu yararı nedeni dışında kamulaştırma yapılamaz ( Any.
m 46, KK. m . 3/1).
2. Kamulaştırma işlemini sadece devlet ve kamu tüzel kişi yapabilir. Başka bir ifadeyle gerçek
kişiler ya da özel hukuk tüzel kişisi kamulaştırma yapamaz ( Any. m 46, KK. m. 3/1).
3. Kamulaştırmaya sadece özel hukuk gerçek ve tüzelkişilerinin mülkiyetindeki mallar konu
olabilir. Zira kamuya ait bir malın kamu tarafından zorla mülkiyetine geçirmesi mümkün değildir (
Any. m 46, KK. m. 3/1).
4. Kamulaştırma taşınmaz mallar üzerinde tahsis edilebilen bir idari işlemdir. İdare taşınıra
ihtiyaç duyarsa bunu kamulaştırma dediğimiz yöntem ile değil daha farklı yöntemlerle elde eder.
5. Kamulaştırma malın gerçek değeri üzerinden yapılır ( Any. m 46, KK. m 3).
6. Kamulaştırılacak malın gerçek değeri kural olarak peşin ödenir (KK. m 3/1). Ancak istisna
olarak tarım reformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskan projelerinin
gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla
kamulaştırmalarda taksitlendirme yapılabilir. Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya
işleten küçük çiftçiye ait olanlarının bedeli taksitlendirilemez, peşin ödenir. Taksitlendirmelerde süre
5 yılı aşamaz.
7. Kamulaştırılacak malın gerçek değeri nakit olarak ödenmelidir başka bir ifadeyle tahvil, çek,
bono gibi kıymetli evraklar ile ödeme yapılamaz (KK. m 3/1, Any m 46).
8. Herhangi bir neden ile kamulaştırma bedeli ödenmez ise bu halde kamu alacaklarına
uygulanan en yüksek faiz uygulanarak ödeme zamanında yapılır (KK. m 3/2).
9. Kamulaştırma mülkiyet hakkına bir müdahale biçimi olduğu için ancak kanun ile yapılabilir.
Yani herhangi bir idari işlem ile ya da KHK ile kamulaştırma yapılamaz (Any. m. 35, m. 46).
10. Mülkiyet hakkına bir müdahale olan kamulaştırma işlemi öneminden ötürü Anayasamızın
çeşitli maddelerinde düzenlenmiştir. Anayasamızın önemli ilkelerinden olan hukuk devleti ilkesi,
sosyal devlet ilkesi, eşitlik ilkesi, insan haklarına saygılı devlet ilkesi, ölçülülük ilkesi gibi ilkeler
kamulaştırma işlemine de dolaylı olarak uygulanırlar. Temel hak ve özgürlüklerden olan mülkiyet
hakkının korunması açısından kamulaştırma işleminde temel hak ve özgürlüklerle ilgili
sınırlandırmalarda, anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin gereklerine ve
ölçülülük ilkesine uygun olarak kanunla yapılmasına dikkat etmek gerekir.
11. Kamulaştırma işlemi yapmadan önce yeterli ödenek temin edilmelidir. Aksi halde
kamulaştırma işlemine başlanamaz Kamulaştırmaya ilişkin olarak saymaya çalıştığımız bu ilkeler
çerçevesinde kamulaştırma yapılmaz ise yapılacak kamulaştırma işlemi hukuka aykırı olur.