Acele Kamulaştırma: Hızlı ve Zorunlu Bir İşlem

Acele kamulaştırma, kamu yararı veya olağanüstü durumlar nedeniyle acilen tamamlanması gereken projelerde, idarenin kişilere ait taşınmazlara kıymet takdiri işlemi dışında kalan diğer işlemleri sonraya bırakarak derhal el koymasına olanak tanıyan özel bir kamulaştırma türüdür.

Neden Acele Kamulaştırma?

Kamu Yararı: Büyük çaplı altyapı projeleri, doğal afet sonrası yeniden imar çalışmaları gibi durumlarda zamanın kritik olması nedeniyle acele kamulaştırma tercih edilebilir.

Olağanüstü Durumlar: Savaş, iç güvenlik sorunları veya büyük çaplı bir sağlık krizi gibi durumlarda da bu yöntem kullanılabilir.

Acele Kamulaştırmanın Özellikleri

Hızlı İşlem: Normal kamulaştırma süreçlerine göre çok daha kısa sürede tamamlanır. Kıymet Takdiri Hariç Diğer İşlemlerin Ertelenmesi: Taşınmazın malikiyle pazarlık yapılması, tebligat yapılması gibi işlemler sonraya bırakılır.

İdarenin Taşınmaza El Koyması: Kararın ardından idare, taşınmaza derhal el koyar ve kullanmaya başlar.

Acele Kamulaştırmanın Hukuki Dayanağı

Acele kamulaştırma, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 27. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, acele kamulaştırma;

Milli savunma: Yurt savunması için gerekli durumlarda
Cumhurbaşkanının acele olduğuna karar verdiği hallerde
Özel kanunlarda öngörülen olağanüstü hallerde uygulanabilir.

Özel Kanunlar;

3213 Sayılı Maden Kanunu
4646 Sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu
2634 Sayılı Turizm ve Teşvik Kanunu
6491 Sayılı Türk Petrol Kanunu
6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu
4737 Sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu
6306 Sayılı Afet Riskli Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun

Acele kamulaştırma ile ilgili özel kanunlardır.

Acele Kamulaştırmanın Malike Yansımaları

Malikinin Hakları: Malik, kamulaştırma bedeli konusunda itiraz hakkına sahiptir. Ancak, idare taşınmaza el koyduktan sonra bu bedeli belirler ve malike öder.

Bedel Tespiti: Bedel tespiti, genellikle bilirkişi raporu doğrultusunda yapılır. Malik, bu raporu kabul etmezse yargı yoluna başvurabilir.

Acele Kamulaştırma Sürecindeki Kamulaştırma Kararının İptali Davasında Yetkili Mahkeme

Acele Kamulaştırma yönteminin uygulandığı kamulaştırmalarda, kamulaştırma kararının iptaline ilişkin davalarda yetkili mahkeme ise 2577 sayılı İdari Yargılama Kanununun taşınmaz mallara ilişkin davalarda yetkiyi düzenleyen 34.maddesi uyarınca, taşınmazın bulunduğu yer idare mahkemesidir.

Danıştay vermiş olduğu birçok kararda, idare mahkemelerinin kamulaştırma işleminin iptali amacıyla baktıkları davalarda, Danıştayda açılan davaları gerekçe göstererek görevsizlik kararları verilen yerel mahkeme kararlarını onamıştır. Acele Kamulaştırma Sürecinde Cumhurbaşkanınca verilen Acelelik kararına ilişkin Danıştayda açılmış bir dava varsa, idare mahkemeleri kamulaştırmanın iptaline ilişkin açılan davaları görev yönünden reddetmekte ve davayı talep üzerine Danıştaya göndermektedir. Danıştay söz konusu davaların bir bütün olduğu gerekçesiyle her iki davaya birlikte bakmaktadır.

Özetle
Acele kamulaştırma, kamu yararının veya olağanüstü durumların gerektirdiği durumlarda kullanılan özel bir kamulaştırma yöntemidir. Bu yöntem, hızlı ve etkili bir şekilde kamu hizmetlerinin sunulmasını sağlarken, aynı zamanda mülkiyet hakkı üzerinde önemli etkiler yaratmaktadır. Unutmayın: Acele kamulaştırma karmaşık bir hukuki süreçtir. Bu konuda detaylı bilgi almak için bir avukata danışmanız önemlidir.